سازمان‌های غیردولتی و صنعت گردشگری دنیا
صنعت گردشگری اگرچه صنعتی نوظهور نیست، اما هر روز در هر گوشه‌ای از جهان به ابعاد تازه‌ای از آن توجه می‌شود. این‌طور به نظر می‌رسد که این صنعت دارای پتانسیل‌های بسیار بالایی است و با گذشت زمان قابلیت‌های جدیدی از آن کشف می‌شود و برای پیشرفت و توسعۀ جوامع مختلف به کار گرفته می‌شود. یکی نکاتی که در چند سال اخیر در صنعت گردشگری دنیا بیشتر مورد قرار گرفته است؛ نقش سازمان‌های مردم‌نهاد خصوصی و یا همان NGOها در صنعت گردشگری است.
در این مقاله می‌خواهیم بخش‌هایی را که سازمان‌های غیردولتی کشورهای مختلف در صنعت گردشگری در آن نقش دارند مشخص و چند نمونه از آن را بررسی نماییم. بنابر این در مقاله به موضوعات زیر خواهیم پرداخت:
- نقش NGOهای گردشگری خارجی در صنعت گردشگری
- نمونه‌هایی از سازمان‌های غیردولتی صنعت گردشگری در آسیا
نقش NGOهای گردشگری خارجی در صنعت گردشگری
در هر کشوری با توجه به ظرفیت‌های بالقوۀ صنعت گردشگری آن کشور، سازمان‌های غیردولتی و خصوصی نقش خاصی را در جهت توسعه، پیشرفت و کمک به اقتصاد ملی و محلی برعهده گرفته‌اند. بسیاری از تحلیل‌گران نقش سازمان‌های غیردولتی در صنعت گردشگری را بسیار مهم تلقی می‌کنند، زیرا اساسا NGOها را در این صنعت، عامل تسهیل توسعه می‌دانند. این سازمان‌های غیردولتی باعث آگاهی بخشی در مورد منابع، زیرساخت‌ها و پتانسیل‌های گردشگری در میان مردم می‌شوند و در بسیاری از موارد مسیر درستی را که طی آن باید توسعه صورت پذیرد، نشان می‌دهند.امروزه بر کسی پوشیده نیست که صنعت گردشگری همانند بازوی قدرتمندی در توسعه و اشتغال‌زایی در سراسر منطقۀ آسیا و اقیانوسیه نقش قابل ملاحظه‌ای را ایفا کرده است. طبق اظهارات سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی می‌دانیم که اجرای شیوه‌های گردشگری پایدار می‌تواند از طریق بهبود معیشت، توانمند سازی زنان، حفظ میراث فرهنگی و زیستگاه‌های طبیعی در سراسر آسیا باعث توسعه‌یافتگی و پیشرفت جوامع گردد. بنابراین در هر کشوری، دولت‌ها درصدد سرمایه‌گذاری و بهره‌وری بیشتر در صنعت گردشگری‌اند و جدا از اقدامات دولتی، سازمان‌های غیردولتی یا همان NGOها و شرکت‌های پیشرو در حال اجرای طرح‌هایی برای استفاده از گردشگری به عنوان ابزاری برای ارتقای توسعۀ پایدار هستند.
هرساله در تاریخ ۲۹ نوامبر، سازمان‌های غیردولتی و شرکت‌های پیشرو در بخش مهمان‌پذیری و جهانگردی، به همراه مقامات دولتی، برای حل این مسائل و به اشتراک گذاشتن بهترین روش‌ها در مجمع گردشگری پایدار آسیا (Sustainable Tourism Asia) گرد هم می‌آیند و سه موضوع اساسی را بررسی می‌کنند:
- گردشگری و توسعۀ پایدار: همسویی استراتژی‌های اجتماعی و اقتصادی برای ارتقای منافع مشترک
- روندها و سیاست‌های گردشگری: مقررات گردشگری که بر بخش خصوصی در آسیا تأثیر می‌گذارد
- شیوه‌های اشتغال‌زایی و استخدام در این صنعت: برگزاری دوره‌های اصولی آموزش مهارت‌های مورد نیاز در صنعت گردشگری و مروری بر معیارهای صدور گواهینامه شورای جهانی گردشگری پایدار
سخنرانان این مجمع راهکارهای خود را در این زمینه‌ها ارائه و نمونه‌هایی از ابتکارات خود را به مجمع عمومی معرفی می‌نمایند که در ادامه به چند مورد آن اشاره می‌نماییم.
نمونه‌هایی از سازمان‌های غیردولتی صنعت گردشگری در آسیا
- Friends-International
Friends-International یک سازمان غیردولتی بین‌المللی است که بر توانمندسازی و رفاه کودکان حاشیه نشین در سراسر جهان تمرکز دارد. باتوجه به اینکه گردشگری در حال توسعه در سراسر آسیا می‌تواند خطراتی را برای کودکان آسیب‌پذیر ایجاد کند، این سازمان غیردولتی به حمایت از کودکان در استراتژی‌های گردشگری پایدار پایبند است و اقدام به انتشار دستورالعمل‌ها و برگزاری کارگاه‌هایی آموزشی دراین زمینه نموده است. این آموزش‌ها هم برای کودکان در جهت پیشگیری از کودک‌آزاری و توانمندسازی کودکان برای خودمراقبتی است و هم برای کارکنان شرکت‌های جهانگردی و ساکنان برای رعایت حریم خصوصی کودکان، جلوگیری از سوءاستفاده و مراقبت از کوکان در نظرگرفته شده است.
- Action Aid
یک موسسه خیریه برجسته بین‌المللی است که با زنان و دختران آسیب دیده از فقر، خشونت و بلایای طبیعی در ۴۵ کشور مختلف کار می‌کند. این سازمان در تلاش است تا با راهنمایی عملی و عملی، از زنان در تهیۀ راه‌حل‌هایی که در آینده برای آن‌ها و فرزندانشان موثرتر است حمایت کند.
این سازمان غیردولتی همچنین در میانمار برنامۀ گردشگری مبتنی بر اجتماع (Community Based Tourism: CBT) را راه اندازی کرد که یک فعالیت گردشگری پایدار و روند مشارکتی در حال رشد است که تمامی فعالیت‌های گردشگری محلی را تحت نظارت جامعۀ محلی اداره و نظارت می‌کند. این سازمان به کمک جوامع محلی رفته و به آن‌ها کمک می‌کند تا با حمایت از شرکت‌های محلی و حفظ سنت‌های بومی، ضمن حفظ منابع طبیعی و فرهنگی، جوامع را توانمند کرده و توسعه را ارتقا بخشد.
اگر چه میانمار به یک مقصد محبوب گردشگری در جنوب شرقی آسیا تبدیل شده، با این حال دستاوردهای اقتصادی حاصل از جهانگردی در نقاط خاصی از این کشور متمرکز شده است. یکی دیگر از ابتکارهای این سازمان غیردولتی تلاش درجهت تمرکززدایی درآمد حاصل از گردشگری و انتقال آن به مناطق روستایی است که فرصت‌های شغلی محدودی دارند و نرخ فقر در آن‌ها زیاد است.
- برنامه های توانمندسازی محلی Airbnb
پایه و اساس این سازمان غیردولتی از مدل اقتصاد مشارکتی استفاده می‌کند. این سازمان با فراهم کردن بستر تماس مستقیم جوامع محلی با گردشگران، زمینۀ تبادل فرهنگی و توسعۀ ارتباطات را فراهم آورده و توسعۀ پایدار را رونق می‌بخشد. به عنوان مثال فعالیت‌های آنان در کشور تایلند شامل آموزش زبان انگلیسی به بومیان، آموزش آماده‌سای منازل مسکونی خالی برای اجاره به گردشگران، آماده‌سازی محصولات محلی برای عرضه و فروش، احیای صنایع دستی، آموزش استاندارهای مهمان‌پذیری و افزایش سواد دیجیتالی است. بر طبق پژوهش‌های انجام شده، این
فعالیت‌ها باعث ایجاد توسعۀ پایدار، اقتصاد پویا و بهبود سطح زندگی برای جوامع روستایی و عمدتا عقب افتاده شده است.
- انجمن خوداشتغالی زنان هند (SEWA)
این انجمن نماینده دو میلیون زن هندی است که عمدتا در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. از طریق این برنامه، Airbnb اعضای SEWA را در جنبه‌هایی مانند مهمان نوازی، استانداردهای کیفی گردشگری، میزبانی مسئولانه و اجارۀ خانه آموزش می دهد تا گردشگری را در مناطقی از هند که در طول تاریخ از این صنعت بهره‌مند نبوده‌اند، ارتقا دهند. این طرح ابتدا در گجرات اجرا شده و به سیزده ایالت دیگر هند نیز گسترش خواهد یافت. تمرکز این انجمن علاوه بر موارد ذکر شده افزایش سواد رسانه‌ای، استفاده از فضای مجازی برای توسعۀ کسب‌وکار و آموزش دیجیتال مارکتینگ است که با کمک گرفتن از بازیگران محلی، افراد سرشناس بومی و حمایت‌های دولتی صورت می‌پذیرد.
امروزه سازمان‌های غیردولتی پیشتاز عرصۀ صنعت گردشگری دنیا هستند تا بتوانند سمت و سوی توسعۀ پایدار و اقتصاد پویا را در جوامع رهنمون شوند. بسیاری از دولت‌ها نیز با تصویب قوانین مناسب به حمایت از این سازمان‌های مردم نهاد می‌پردازند و فعالیت‌های آنان را تسهیل می‌نمایند. در نهایت همۀ این‌ها منجر به رشد و بهبود شرایط زندگی و رفاه اجتماعی جوامع محلی می‌شود. در مقالۀ بعدی به بررسی نمونه‌هایی از NGOهای صنعت گردشگری در آفریق می‌پردازیم.