ظرفیت گردشگری سلامت
در این مقاله به ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های لازم برای گردشگری سلامت پرداخته خواهد شد.
ریموند کارور نویسندۀ پرآوازۀ آمریکایی، داستان کوتاهی دارد به نام «چخوف» که فضای سیال روزهای پایانی زندگی چخوف افسانه ای را در قالب داستانی زنده و گویا به تصویر کشیده است. ماجرای داستان در روستای بادن وایلر آلمان به وقوع پیوسته است. اما چخوف روسی در سال ۱۹۰۳در یک روستای دورافتاده در آلمان چه می کرده است؟ یا شاید بهتر است بپرسیم روستای بادن وایلر چه چیزی داشته که چخوف را از روسیۀ کبیر به‌سوی خود کشانده است؟ با این مقدمه در این مقاله می خواهیم به پرسش های اساسی تری درزمینۀ گردشگری سلامت پاسخ دهیم؛ ازجمله: • از چه ظرفیت‌هایی برای گردشگری سلامت می‌توانیم استفاده کنیم؟ • گردشگری سلامت به چه زیرساخت‌های احتیاج دارد؟ • از چه ظرفیت‌هایی برای گردشگری سلامت می‌توانیم استفاده کنیم؟ 
اینکه بشر برای احیای سلامتی ازدست‌رفته به منطقۀ خوش آب و هوایی سفر کند و یا برای دستیابی به خدمات بهتر درمانی به دنبال بهترین پزشکان در جاهای دورافتاده بگردد قدمت زیادی دارد. این امر را امروزه به‌عنوان گردشگری سلامت می‌شناسیم. موضوعی که در صد سال پیش چخوف معروف که خود پزشکی چهل‌وچند ساله بود را به دنبال درمان بیماری سل در کنار چشمه‌های آب گرم طبیعی به بادن وایلر کشاند. اینکه چطور شهرت و آوازۀ این چشمه‌های آب گرم و خاصیت درمانی‌شان در روزگاران گذشته که همانند ما به رسانه‌های اطلاع‌رسانی جمعی دسترسی نداشتند، از آلمان تا روسیه راه یافته و توانسته جذب گردشگر نماید، نکته‌ای است که نباید به‌آسانی از کنار آن رد شد. اگر امروزه بتوانیم بستر مناسبی برای ارائۀ خدمات بهداشتی، سلامتی و بهبود وضعیت جسمی و روانی پدید آوریم و آوازۀ این خدمات را با استفاده از وسایل ارتباط جمعی به مردم معرفی نماییم، از اقصی‌نقاط دنیا برای دریافت آن مسافرانی راهی خواهند شد. آمار ۲۰ تا ۲۴ میلیون سفر برون‌مرزی و درآمد سالانه ۶۰ تا۸۰ میلیون یورو برای دریافت خدمات گردشگری سلامت، تائید کنندۀ این ادعاست. چشمه‌های آب گرم با خاصیت درمانی و پزشکی که در آلمان، اتریش و لهستان وجود دارد، اساس بسیاری از سفرها به این مناطق را شکل می‌دهد. این کشورها خدمات رفاهی متنوعی را برای گردشگران سلامتی در نظر گرفته‌اند تا بتوانند سالانه بر درآمد حاصل از این صنعت اضافه نمایند. امروزه بسیاری از کشورهای دنیا با ایجاد جاذبه‌های مصنوعی در کنار توان بالقوۀ خود، اقدام به جذب گردشگر در حوزۀ سلامتی و پزشکی می¬نمایند. ایران به‌عنوان کشوری که در خاورمیانه از پیشرفت¬های پزشکی قابل توجهی برخوردار است، پتانسیل و توان بالقوه¬ای را برای تبدیل شدن به یکی از قطب¬های مهم گردشگری سلامت در منطقه داراست. ایران همچنین با برخورداری از منابع طبیعی بسیار غنی می¬تواند گردشگران زیادی را در حوزه¬های تندرستی و درمانی به خود جلب کند. سرمایه¬گذاری صحیح بر روی منابع بسیار خوب انسانی و طبیعی، سهم ایران را در درآمد سالانۀ گردشگری سلامت افزایش خواهد داد.
گردشگری سلامت به چه زیرساخت‌های احتیاج دارد؟
شاید شنیده باشید که بسیاری از جراحان زبردست ایرانی به همراه دستیاران زبده و آموزش دیده¬شان برای انجام اعمال جراحی به بیمارستان¬های دوبی می¬روند و سالانه اعمال جراحی زیادی را در سیستم پزشکی و درمانی این کشور انجام می¬دهد. بسیاری از این بیماران از کشورهای همسایه به امارات سفر می‌کنند تا در آنجا زیر نظر پزشکان ایرانی مداوا شوند. امارات زیرساخت‌های خدمات پزشکی و درمانی مدرنی را برای پذیرش بیماران مهیا کرده و کمبود ظرفیت درمانگران حرفه‌ای خود را از دیگر کشورها تأمین می‌نماید. به جز داشتن جراحان حرفه¬ای و کادر پزشکی مجرب، چه چیزهایی برای جذب گردشگر سلامت لازم است؟ در کشورهای پیشرفته برای جذب گردشگر پزشکی و سلامت، بسته‌های جامع گردشگری تعریف می‌شود که شامل خدمات متفاوتی هستند. کلینیک‌های پزشکی و بیمارستان‌های مجهز و مدرن که خدمات به‌روز درمانی را با بهترین کیفیت و قیمت‌های مناسب ارائه می‌دهند شاید اولین گزینه برای جلب گردشگر سلامت معرفی شود اما کسی که برای دریافت خدمات پزشکی در کشور دیگری اقدام می‌نماید، در ابتدا باید از امنیت رفت‌وآمد و خدمات حمل‌ونقل آسوده‌خاطر باشد. سپس باید بداند که برای اسکان در زمان درمان گزینه‌های مناسبی وجود دارد. علاوه بر خود بیمار، در زمانی که احتیاج به داشتن همراه هست، محل اسکان همراه بیمار و دسترسی سریع او به کلینیک درمانی باید فراهم باشد. تغذیۀ مناسب برای بیمارانی که رژیم غذایی خاصی را دنبال می¬کنند و توانایی آشپزی و تهیۀ غذا توسط خودشان را ندارند بسیار مهم است و این موضوع در پکیج¬های مختلف تورهای متنوع گردشگری سلامت عنوان می‌شود. همان‌طور که می‌بینید این موارد مجموعه‌ای از خدمات را شامل می‌شود که باید در کنار هم فعالیت کنند تا یک بستۀ کامل را به‌عنوان گردشگری سلامت و پزشکی ارائه دهند. گردشگران سلامتی وقتی خیالشان بابت گرفتن بهترین خدمات درمان، اسکان و … راحت می‌شود، خدمات بیشتری را خواستار می‌شوند و حاضرند برای آن هزینه‌های بیشتری را نیز پرداخت نمایند. این خدمات شامل گشت‌و‌گذارهای چندروزه در اطراف محل اقامت و یا سفر به مناطق دیدنی و خوش آب‌و‌هوای کشور میزبان است. بسیاری از بیماران دوست دارند دوران نقاهت خود را در جایی به‌جز شهری که مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند بگذرانند و بعد مجدداً برای نوبت چک‌آپ به کلینیک بازگردند. بنابراین اصلاً دور از ذهن نیست که بخواهند وسیلۀ نقلیۀ مناسبی برای رفت‌و‌آمدشان کرایه کنند. این وسایل نقلیه بنا به درخواست مشتری باید قابلیت حمل صندلی چرخ‌دار را داشته باشد. علاوه بر بیمارانی که نیاز به استراحت در دوران نقاهت خود را دارند، یکی از حوزه‌های گردشگری سلامت که به گردشگری بهبودی و تندرستی شهرت دارد هدفِ گردشگرانی است که می‌خواهند کیفیت زندگی خود را با کاهش فشارهای روانی و استرس‌های زیاد بهبود ببخشند، رژیم‌های درمانی سالمی را دنبال کنند و با مراقبه، مدیتیشن و تمرین‌های ذهن‌اگاهی توان روانی خود را احیا کنند. بسته‌های مورد نیاز این دسته از گردشگران نیز باید در مجموعۀ برنامه‌های صاحبان مشاغل گردشگری گنجانده شود. از آنچه گفته شد چنین برمی‌آید که صاحبین مشاغل حوزۀ گردشگری باید با در نظر گرفتن تمامی جنبه‌های مورد نیاز گردشگران سلامت، نسبت به تهیۀ بسته‌های جامع پزشکی، خدماتی و گردشگری اقدام نمایند. در این صورت بیماران بر روی معالجه و خدمات پزشکی تمرکز خواهد کرد، در حالی که طرف مقابل نیازهای خود مانند حمل‌ونقل، اسکان و برنامه‌های مرتبط را مدیریت می‌نماید، که در عوض میل بیمار را به دریافت خدمات توریستی اضافی افزایش می‌دهد. لازم به ذکر است که وب‌سایت جامعی که امکان بازدید و بررسی این امکانات را برای گردشگران سلامتی فراهم آورد و در هر بخش توضیحات کاملی را ارائه نماید بسیار ضروری است. صاحبین مشاغل می‌توانند از ظرفیت پربازده سایر شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغات و معرفی بسته‌های گردشگری خود استفاده نمایند. مزیت‌های گردشگری سلامت برای سیستم پزشکی نیز کم نیست. بسیاری از کلینیک‌های جراحی و بیمارستان‌های تخصصی از ظرفیت اضافۀ زیادی برخوردارند که می‌توانند با پذیرش بیماران از خارج از مرزها از حداکثر توان خود استفاده نمایند و از این ظرفیت اضافی نیز بهره‌برداری نمایند.